
Choć stal nie jest materiałem palnym, pod wpływem wysokiej temperatury traci swoją nośność. Już przy 500–600°C może dojść do trwałego odkształcenia lub zawalenia konstrukcji stalowej. Dlatego w budynkach użyteczności publicznej, halach przemysłowych czy biurowcach stosuje się zaawansowane systemy zabezpieczeń ognioodpornych, które mają na celu wydłużenie czasu nośności konstrukcji i zapewnienie bezpieczeństwa ewakuacji.
Farby intumescentne (pęczniejące) to jedna z najczęściej stosowanych metod pasywnej ochrony przeciwpożarowej stali. Po wystawieniu na działanie wysokiej temperatury, farba ulega kontrolowanej reakcji chemicznej – pęcznieje, tworząc grubą warstwę termoizolacyjną. Ta warstwa izoluje stal od źródła ciepła i wydłuża czas jej odporności ogniowej nawet do 120 minut.
Do głównych zalet farb intumescentnych należą:
estetyczny wygląd powierzchni – można je stosować również w przestrzeniach reprezentacyjnych,
niska masa własna – nie obciążają dodatkowo konstrukcji,
szybka aplikacja – nakładane natryskowo, pędzlem lub wałkiem.
Innym skutecznym sposobem zabezpieczenia stalowych elementów nośnych są systemy okładzinowe, bazujące na płytach gipsowo-kartonowych, cementowo-włóknowych lub wełnie mineralnej. Materiały te cechuje bardzo dobra izolacyjność cieplna, a konstrukcja obudowy pozwala spowolnić przepływ ciepła do wnętrza stali.
W zależności od projektu stosuje się:
jedno- lub wielowarstwowe obudowy słupów i belek,
płyty montowane na rusztach stalowych lub klejone bezpośrednio,
kombinację z powłokami malarskimi dla zwiększenia skuteczności ochrony.
Natryski ogniochronne wykonuje się ze specjalnych zapraw cementowych, gipsowych lub mineralnych, które po aplikacji tworzą warstwę izolującą stal przed działaniem ognia. Są szczególnie popularne w budownictwie przemysłowym i wielkopowierzchniowym ze względu na dobrą przyczepność, odporność na uszkodzenia i możliwość aplikacji nawet w trudno dostępnych miejscach.
Ten sposób zabezpieczenia stosuje się m.in. w:
halach przemysłowych i centrach logistycznych,
tunelach, stacjach metra i infrastrukturze miejskiej,
garażach wielopoziomowych i parkingach podziemnych.
Dobór odpowiedniego systemu zabezpieczenia ogniochronnego powinien uwzględniać nie tylko klasę odporności pożarowej obiektu, ale także jego przeznaczenie, estetykę oraz środowisko, w którym znajduje się konstrukcja. Farby pęczniejące doskonale sprawdzają się w miejscach, gdzie wygląd ma duże znaczenie, ponieważ nie wpływają znacząco na estetykę elementów stalowych. Z kolei natryski ogniochronne są bardziej praktyczne w przestrzeniach technicznych, gdzie liczy się przede wszystkim skuteczność ochrony. Wybór systemu zależy również od warunków eksploatacji – takich jak podwyższona wilgotność, narażenie na korozję czy uszkodzenia mechaniczne – a także od nośności stali i grubości nakładanej warstwy ochronnej. Ostatecznym kryterium są przepisy prawa budowlanego, które jasno określają minimalny czas odporności ogniowej wymagany dla danego rodzaju obiektu.
Nie zaleca się tego. Aby farba spełniała swoje właściwości ogniochronne, musi być aplikowana w odpowiedniej grubości i warunkach – zgodnie z dokumentacją producenta.
Nawet kilkadziesiąt lat, o ile powierzchnia nie zostanie uszkodzona lub nie ulegnie korozji. Wymagana jest jednak okresowa kontrola.
Farby pęczniejące – nie, są praktycznie niewidoczne. Natryski i okładziny mogą zmieniać geometrię i wygląd konstrukcji.
Zależnie od przepisów prawa budowlanego i klasy odporności pożarowej – w budynkach użyteczności publicznej są najczęściej obowiązkowe.
Tak – w wielu projektach stosuje się systemy mieszane, np. farby intumescentne i dodatkowe okładziny, by uzyskać wyższą odporność lub lepszą izolacyjność.
Nowoczesne zabezpieczenia przeciwpożarowe konstrukcji stalowych są niezbędnym elementem projektów budowlanych, szczególnie w obiektach o zwiększonym ryzyku pożaru. Farby intumescentne, natryski ogniochronne oraz płyty okładzinowe pozwalają skutecznie wydłużyć czas nośności konstrukcji w warunkach ekstremalnych. Ich dobór powinien być zawsze konsultowany z projektantem i specjalistą ds. ochrony przeciwpożarowej, aby zapewnić pełną zgodność z obowiązującymi normami i maksymalne bezpieczeństwo użytkowników budynku.